एनआरएनए विवादको साइड इफेक्ट कर्मचारीसम्म, रक्सीको बिलमा सहायक निर्देशकको अब्जेक्सन

काठमाडौँ – गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) को ११ औँ महाधिवेशनमा भएको धाँधलीपछि संघ संकटमा छ । धाँधलीपछि बद्री केसीविरुद्ध आरके शर्माले नयाँ समिति बनाएको अवस्थामा कर्मचारीसमेत विभाजित भएका छन् ।

बद्री केसीको आडमा निर्देशक राजेन्द्र राउतले सहायक निर्देशक बन्दना शर्मालाई पेलान मात्रै गरेका छैनन् उनको पेलानको विषयमा शर्माले आवाज उठाएपछि केसी समूहको गतिविधिमाथि थप प्रश्न उठेको छ ।

निर्देशकसहित एनआरएनएका सरोकारवालाई शर्माले इमेल गर्दै काम गर्ने वातावरण नभएको बताएकी छन् । उनले आफ्नो कार्यक्षेत्रमा निरन्तर हस्तक्षेप भएकोमात्रै बनाएकी छैनन्, कुनै समन्वय नगरी एकपक्षीय रुपमा गतिविधि भएको बताएकी छन् । उनले संस्थाको विवादका विषयमा केसी पक्षको आर्थिक हिनामिनालाई नसघाउँदा आफमाथि प्रतिसोध साँध्ने काम भएको बताएकी छन् । यतिसम्मकी कोषको दुरुपयोग गर्दै केसी समूहले चन्द्रागिरी रक्सीमा मात्रै १ लाख भन्दा बढी सकेको पनि उनको भनाइ छ ।

यस्तो छ शर्माको इमेलपत्रः
बिषय: गम्भीर ध्यानाकर्षण तथा सहजिकरणको अपेक्षा।
तपाईले २६ जनवरी २०२४ को म लगायत सचिवालयका अन्य कर्मचारी श्री रबिना महर्जन, श्री कुनाल मिश्र र श्री निरज महर्जनलाई लेख्नु भएको “Payment process of face to face ICC meeting” शिर्षकको इमेलको जवाफ मैले २८ जनवरी २०२३ मा दिएको थिएँ। मेरो सो इमेलको जवाफ हिजो ३१ जनवरी २०२४ को इमेल मार्फत प्राप्त भयो। यसको लागि म तपाईलाइ धन्यवाद दिन चाहन्छु। तर तपाईको यो इमेलले मलाई झन गम्भीर बनाएको छ किनकि यसले अरु थप प्रश्न र आयामहरू सामुन्ने ल्याएको छ। एक त मैले बारम्बार उठाएका नैतिकताका प्रश्नहरुलाई यो इमेलले पुष्टि गरेको छ भने अर्को तिर यदि मैले यो विषयहरु नउठाएको भए यी पुराना नैतिकताको दृष्टिकोणबाट प्रश्न गर्न सकिने कृयाकलापहरु निरन्तर जारीनै रहने रहेछन भन्ने कुरालाई पुष्टि गरेको छ। अब यो पृष्ठभूमिमा एक नयाँ अवस्थाको सृजना भएकोले म यो इमेल मार्फत केहि गम्भिर विषयहरु नयाँ सिराबाट उठाउन खोज्दैछु।

एनआरएनए संसार भरि छरिएर रहनु भएका ८० लाख भन्दा बढी नेपालीलाई आफ्नो मात्रीभूमीसंग जोडिन अवसर प्रदान गर्ने एक मात्र साझा परोपकारी सामाजिक संस्था हो जसको अस्तित्वलाई नेपाल सरकारको ऐन २०६४ ले नै प्रत्याभूत गरेको छ। नेपाल सरकारले यस संघलाई आफ्नो एक बिश्वासिलो साझेदारको रूपमा लिई नेपालको बिकासको महत्वपूर्ण परियोजनाहरूमा हातेमालो गर्दै आएको छ। यसकारण नेपाल भित्र र बाहिर रहनु भएका सम्पूर्ण नेपाली र नेपाल सरकारलाई यस संस्थासंग धेरै ठूलो आशा र आकांक्षा छ, जुन स्वाभाविक हो।

मैले कार्यकारी निर्देशकको पदमा आवेदन दिंदा संसारभरबाट शिक्षा, सिप, ज्ञान आर्जन गर्नु भएका हाम्रा गुणी नेपाली दाजू-भाई तथा दिदि-बहिनीसंगको भेटघाट र अन्तरक्रियाबाट म स्वयम् आफैं तथा सचिवालय र एनआरएनएका सरोकारवालाका लागि “Knowledge Transfer” को ठूलो मौकाको अपेक्षा राखेको थिएँ। एनआरएनएलाई मैले सन्सार भरमा सिकिएका उत्तम अभ्यासहरू “Best Practices” को केन्द्रको रूपमा लिन्दै यहाँबाट सिक्ने अवसर पाईन्छ भन्ने बारेमा धेरै आशावादी थिएँ । यहि नै एनआरएनएसंग आवद्ध हुने मेरो निर्णय र उत्साहको प्रमुख कारण थियो। मैले त्यो पद पाउन सकिन जसका कारण तपाई लगायत अन्य व्यक्तिहरूलाई प्रष्ट रूपमा जानकारी छ। मेरो लागि पद भन्दा पनि एनआरएनएसंगको आवद्धता महत्व राख्दथ्यो। त्यसैले, पुन: मलाई सहायक निर्देशकको पदमा नियुक्ति दिन संघको तात्कालिन कार्यकारी बोर्डले महासचिव श्री गौरीराज जोशीज्यू मार्फत खबर पठाउँदा मैले ज्यादै उत्साहका साथ उक्त पदमा आफ्नो स्वीकृति जनाई, १८ अगस्त २०२३ मा संघमा नियुक्ति लिएकि थिएँ।

संस्थामा म आवद्ध भएदेखि संस्थाको उद्देश्य अनुसार र तपाईंको निर्देशन अनुसार नै काम गर्दै आईरहेकी थिएँ। तर केहि समय यता भएका घटनाक्रमको आधारमा, मेरो उत्साहमा ह्रास आउने डरले म यो निवेदन प्रेसित गर्दै छु। गत अक्टोबरमा होटल सोल्टीमा भएको कार्यक्रम पश्चात तपाईं र मेरो बिचमा केहि सैधान्तिक र नीतिगत बिषयलाई लिएर बैचारिक असहमति हुँदै आईरहेको तपाईलाई अवगतै छ। तथापि, तपाई यति धेरै संस्थाहरूबाट अनुभव बटुलेको मान्छे कुनै समयमा परिस्कृत सोच राखी अवश्य नै संस्थाको हितमा हुने निर्णय गर्नु हुनेछ, संस्थाको उद्देश्य र मर्म अनुसार कामहरू गर्नु हुनेछ भन्ने बिस्वासका साथ म शान्त रही, मैत्रीपूर्ण ढंगले, संयमता अपनाउँदै दिईएको काम आदरपूर्वक गर्दै आएकी थिएँ। साथै, केहि आर्थिक मामिला सम्बन्धित बिषयमा अध्यक्षज्यू तथा महासचिवज्यूलाई पनि मैले दिएका सुझावहरुको बारेमा जानकारी गराईदिनुहुन बिनम्र अनुरोध समेत गरेकी थिएँ। तर त्यतिका अनुभवका बावजूद तपाईले संस्थामा त्यति गहन रूपमा “Best Practices” को कार्यन्वयन गर्नु भएन र मेरो पटक-पटकको सुझावलाई नजरअन्दाज र वेवास्ता गर्नु भयो। त्यसैले पनि सम्पूर्ण आदरणीय पदाधिकारीज्यूहरू र सचिवालयका कर्मचारीहरूको जानकारीको लागी र रेकर्डको लागी म यो इमेल कपि गर्न बाध्य भएकी छु। हामी बिचको यो सैधान्तिक र नीतिगत असहमतिको बारेमा वहाँहरूले थाहा पाउन अब जरूरी भएको मैले महसूस गरेकी छु। यस पश्चात पनि मैले उठाएका बिषयको सुनुवाई नभएको खण्डमा म संबन्धित निकाय समक्ष उजुरी समेत गर्न हिच्किचाउने छैन। तपाईको तुलनामा मैले नै बढी “Best Practices” कायम राखेको मलाई बिस्वास छ।

यो संघको परिकल्पना र स्थापना केहि एनआरएन अग्रजहरूले जुन उद्देश्य राखी गर्नु भएको थियो र जसरी यसलाई लाखौ गैरआवासीय नेपाली दाजु-भाई, दिदि-बहिनीहरूको रगत र पसिनाको कमाईले २०सौं वर्षदेखि सिंचित गरिदै यहाँसम्म ल्याईएको छ, त्यसको यथेस्ट सम्मान र सुरक्षा गर्नु तपाई-हामी सबैको नैतिक दायित्व र कर्तब्य हो। यसरी प्राप्त दानको उचित सदुपयोग गर्नु र गराउनु सचिवालयको हरेक कर्मचारीको र सिंगो संस्थाको जिम्मेवारी हो।

हाम्रा बिमति रहेका बिषयहरू के-के हुन् त भन्ने बारेमा पनि यहाँ सबैको जानकारीको लागि मोटामोटी रुपमा लेख्न जरूरी सम्झिएकी छु।
मलाई दिईएको कामको विवरण (Job Description) अनुसारको कार्यहरू प्रत्यायोजित नगरिएको बारे: म संस्थामा आवद्ध हुँदा संघको निर्वाचन र अन्य महत्वपूर्ण कार्यक्रमको तयारी शुरु भएको थियो। मलाई अन्य सबै कामका जिम्मेवारी दिनुभयो तर निर्वाचनको कुनै पनि “Planning Meeting” लगायत कुनै पनि काममा सहभागी नगराई निर्वाचन सम्बन्धित कुरामा जान्न-बुझ्नका निमित्त प्रश्न गर्दा, “फेसबूकमा सबै छ त, त्यसैबाट सबै थाहा पाईन्छ नि” भन्ने जवाफ दिनु हुन्थ्यो, जबकी तपाईंको तत्काल (immediate) मुनिको कर्मचारी भएको हैसियतमा मैले हरेक कुरा बुझ्न पाउनु मेरो अधिकार क्षेत्रमा नै पर्छ र मेरो पदको काम-कर्तब्य भनेको तपाईंको कुनै कारणबश हुन सक्ने गैर हाजिरिमा मैले सचिवालयको जिम्मेवारी लिने हो। त्यसको लागि पनि मेरो उचीत तालिम गर्नु, तालिम लिन सक्ने वातावरण बनाउनु र मार्गदर्शन गर्नु, मलाई सम्पूर्ण “Planning Meetings” मा सहभागी गराउनु तपाईंको पदीय दायित्वमा पर्दछ।

सुरुवाती दिनहरूमा मसंग सल्लाह गर्ने, मलाई सचिवालयका कर्मचारी र अन्य सरोकारवालासंगको बैठकमा सहभागी गराउने जस्ता काम गर्नुभएको थियो तर चुनाव पछिका दिनहरू, प्रमुखत: गत अक्टोबरमा होटेल सोल्टी काठमाडौंको कार्यक्रममा बिशेष गरि मदिरामा भएको खर्च सम्बन्धमा, ट्याक्सीको बिलको बारेमा मैले उठान गरेका विषयहरू र रात्रि भोजको मदिराको बिलमा हस्तास्क्षर नगर्ने र आउँदा दिनमा कुनै पनि कार्यक्रममा मदिरा सम्बन्धितका बिलमा हस्ताक्षर नगर्ने निर्णय तपाईलाई सुनाए लगत्तै मलाई मैले गर्दै आएका कामबाट पनि अलग राख्नु भयो। सो रात्रि भोजको आयोजना गर्दा मदिराको खर्च समेत संस्थाको कोषबाट तिर्ने निर्णय सहि होइन भन्ने अडान राखी बिलमा हस्ताक्षर गर्न अस्विकार गरे पश्चात म प्रशासनिक प्रमुखलाई संलग्न नगरी प्रशासनका अन्य कर्मचारीसंग मात्रै सर-सल्लाह गरी प्रशासनिक प्रमुखलाई केवल निर्णय सुनाउने काम गर्न थाल्नु भयो।

I have adequate professional experience and capacity to understand such systematic cornering and I recognize it as one of the forms of workplace harassments executed in a very subtle manner. This has disturbed me profoundly. Very few can perform in such an antagonizing work environment.

संस्थाको गाडी किन्ने बिषयलाई लिएर पनि हामीमा फरक मत रह्यो। गाडीको प्रयोजन र खर्चको विश्लेषण गरेर मात्रै गाडी किन्ने बिषयलाई अगाडी बढाउनु पर्छ भन्ने मेरो सुझाबलाई तपाइँको निर्देशन मानेन भनेर प्रशासनको अन्य कर्मचारीलाई लगाई यस बिषयमा पदाधिकारीसंग अध्यक्षलाई अनुरोध गरिदिन लबिंग (Lobbying) गर्ने काम गर्नु भयो। गाडी किन्ने कुरामा हामी दुइबीच मुलभूत रूपमानै भिन्न मत थियो। तपाई गाडी चढ्दा सचिवालयको र सचिवालयको कर्मचारीको गरिमा बढेको देख्नु हुन्छ भने म त्यसको बिपरित सचिवालय र कर्मचारीको कामले गरिमा बढ्नेमा बिश्वास गर्छु। गाडीको बिषय पनि दानमा प्राप्त रकमको सहि सदुपयोगकै बिषय थियो जुन तपाईंले ज्यादै व्यक्तिगत रूपमा लिनु भयो।

जाजरकोटमा राहत बाँड्न जाँदाको खर्चको बिषय: यसमा पनि मेरो असहमति नै थियो र मैले सम्पूर्ण टोलीको “Travel Cost, Food and Accommodation” राहतको निम्ति प्राप्त रकमबाट चलाऊन नहुने सुझाएको थिएँ। तपाई “Probation Period” मा हुनुहुन्छ, “अनि जे कुरामा पनि असहमति राख्दा तपाईलाई अप्ठ्यारो पर्न सक्छ; यसमा त मदिराको बिल छैन नि” भनेर दवाब दिनु भयो। मैले अध्यक्षज्यू र महासचिबज्यू समक्ष यो कुरा राख्ने कुरा गर्दा, “You are violating the chain of command” भन्नु भयो। यो सुझाव मुख्यत: अहिलेको परिस्थितिमा संस्था र बोर्डको हितमै थियो। तपाईं अध्यक्षज्यू र पदाधिकारीज्यूहरूलाई सहि सुझाव दिने पदमा हुँदा पनि दिई राख्नु भएको छैन, त्यसमा पनि मलाई आपत्ति छ।

मैले आर्थिक मामिला बारेमा प्रतिकार गरें, मलाई हस्ताक्षर नगरे पनि हुन्छ भनेर छुट दिनु भयो र अरु कुनै तरिकाले मिलाउने आश्वासन दिनु भयो। तर म बाहेक सचिवालयका अन्य कर्मचारीलाई त्यो मदिराको बिलमा हस्ताक्षर गर्न लगाउनु भयो। मैले यसमा पनि असहमति जनाउंदै यस्तो “unethical practice” मा सचिवालयका अन्य कर्मचारीलाई पनि सामेल नगराउनुस् भन्ने सुझाव दिएँ। सबै प्रतिकार गर्न सक्छन वा चाहन्छन भन्ने छैन तर तपाई सम्पूर्ण कर्मचारीको प्रतिनिधी भएकोले यस्तो प्रकारको विवाद हुने, अडिटमा “Non-Compliance” हुने र नैतिक रूपमा पनि सहि नभएको काममा कर्मचारीलाई समावेश गर्नु तपाईंको पदीय मर्यादाको बिपरित हो। तर यति अनुरोध गर्दा गर्दै पनि तपाईंले यस्ता बिल प्रमाणिकरण गर्न लगाउनु भयो। मेरो यति धेरै पटकको सुझाव र प्रतिकारका बावजूद तपाईले मलाई चंद्रागीरिको १ लाख माथिको मदिराको बिल सहितको अन्य बिल प्रमाणिकरण गरि भुक्तानीको लागि सिफारिस गर्न निर्देश गर्नु भयो। तत्पश्चात मैले यो बिषय लिखित रूपमानै तपाई, सचिवालयका सम्पूर्ण कर्मचारी र यस संस्थाका सम्पूर्ण आदरणीय पदाधिकारी समक्ष राख्नु उचित सम्झिएँ।

कार्यकारी निर्देशकको दायित्व रणनीति तयार गर्ने हो र तपाईं यसका निमित्त सक्षम व्यक्ति हुनुहुन्छ। तर दुखको कुरा तपाईंले तयार गर्ने रणनीति सम्पूर्ण संस्थाको दिगो बिकासको लागि भन्दा पनि एक व्यक्ति लक्षित हुन गयो। जहाँ तपाईंले मलाई, मेरो क्षमतालाई साथमा लिएर कार्यालयको सुदृढिकरण गर्ने र सबै कर्मचारीको सबलीकरण गर्नेमा जोड लगाउनु पर्नेमा मलाईनै कार्यालयको कामबाट बन्चित गराउन थाल्नु भयो। यो न मेरो, न तपाईको न त संस्थाको हितमा छ।

हामी बिचको यो बैचारिक अनमेलका बावजूद म समस्या सुल्झाएर अगाडी बढ्न चाहन्थे। त्यसैले पनि मैले तपाईंसंग बारम्बार यी बिषयमा गम्भीरतापूर्वक सोचिदिनुहुन अनुरोध गरे। यो पत्र प्रेसित गर्नुको प्रमुख उद्देश्य पनि सहजीकरणको अपेक्षा गर्दै हामीलाई नेतृत्व प्रदान गर्ने नेतृत्वदायी अंगलाई जानकारी दिने नै हो। किनकि मैले दिएको सुझाव र सल्लाहलाई तपाईंले ज्यादै नै हल्का रूपमा लिई, “यहाँ यस्तै चलन रहेछ बन्दनाजी” भन्ने गैर-जिम्मेवार अभिव्यक्ति दिई आफ्नो पदको मर्यादा समेत राख्नु भएन। यति संयमताका बावजूद तपाईंको मप्रतिको पछिल्लो समयको बोलि-व्यबहारले गर्दा तपाईंले सुझाएको “Probationary Review” तपाईसंग गर्न मलाई सहज महसूस अब भईरहेको छैन। मलाई तपाईंले गर्ने वा तपाईको संलग्नतामा गरिने समिक्षा “Independent and Unbiased” हुन्छ भन्नेमा आशंका छ। यो आशंका निराधार भने छैन किनकि “स्याल कराउनु र कुखुरा हराउनु” भनेको जस्तै यो समिक्षा मैले माथि उठाएका गम्भिर विषय पश्चात गर्न लाग्नु भएको छ भने मेरो परिक्षण कालको एक महिना पनि बाकि नहुंदा यो समिक्षा गर्न लागिएको छ। म सहमत छु कि परिक्षण कालको समिक्षा हुन्छ र गरिनु पर्छ. तर यदि “Best Practices” को कुरा गर्नु हुन्छ भने यस्तो समिक्षा या त “Mid-term Review” को रूपमा गरिन्छ ताकी केहि सच्याएर अगाडी बढ्नु पर्ने हो भने यथेस्ट समय रहन्छ. या त केहि समस्या नै छैन भने परिक्षण कालको अवधि समाप्ति पछी मात्र गरिन्छ। तपाईले गर्न लाग्नु भएको अहिलेको “Probationary Review” पूर्व उल्लेखित दुवै अवस्थासंग मेल खादैन र यसको कुनै औचित्य छैन। तसर्थ मैले “Independent Review” को माग राख्नु मेरो अधिकारको बिषय बनेको छ।

माथि उल्लेख गरिए अनुरुप नियतवश मलाई लक्षित गरिए पछि मेरो लागि काम गर्ने वातावरण न्युन हुन थाल्यो र मैले यसको छलफल “Higher Management” संग गरी यसको निकास खोज्नु पर्छ भन्ने सोचाईले मिति ३१ डिसेम्बर २०२३ गतेको इमेल मार्फत संघका अध्यक्षज्यूलाई, “अध्यक्षज्यू र महासचिवज्यू” संग भेटेर कुरा गर्नको लागि समय माग गरेकी थिए। अध्यक्षज्युको अनुकुलता मिलाएर मलाई समय दिनुहुनेछ भन्नेमा म विश्वस्त र प्रतिक्षारत छु।

जवसम्म यो बिबाद निरूपण हुदैन तबसम्म म यो समिक्षामा भाग लिन असमर्थता जनाउँछु। साथै मेरो पदको अधिकार क्षेत्रभित्र पर्ने सम्पूर्ण काममा मलाई सहभागी गराउनु हुन म बिनम्र अनुरोध गर्दछु।
धन्यबाद।
भवदीय,
बन्दना शर्मा
सहायक निर्देशक
गैरआवासीय नेपाली संघ

सम्बन्धित समाचार

नेपाल र कतारबीच द्विपक्षीय समझदारीमा हस्ताक्षर

प्रधानमन्त्री र कतारी अमिरबीच द्विपक्षीय भेटवार्ता जारी

प्रधानमन्त्री र कतारी अमिरबीच भेटवार्ता शुरु

तमु (गुरुङ) समाज कतारद्वारा चेलीबेटी भोज तथा कलाकार सम्मान कार्यक्रम…